معرفی بیش از ۲۰ مدل از انواع مته موجود در بازار
مته اصلی‌ترین قطعه‌ای است که یک دریل با آن کار می‌کند. یکی از پراستفاده‌ترین و پرفروش‌ترین ابزارهای کل دنیا را هم همین مته تشکیل می‌دهد. امروزه برای یک دریل معمولی سری‌های بسیار مختلفی با کاربری‌های بسیار گسترده‌ای ساخته شده‌اند اما مته هنوز اصلی‌ترین ابزار همراه دریل است. بعد از تهیه یک دریل خوب طبق نیاز فرد، برای همه، مرحله بعد خرید مته مناسب است. انواع بسیار مختلفی از این ابزار هم در دنیا ساخته می‌شوند که هر کدام مصرفی دارند. به علاوه این انواع مته مختلف سایزبندی‌های بسیار متنوعی هم دارند. برای بیشتر مصارف خانگی و حتی کارگاهی چند سایز مختلف از مته آهن و الماسه کافی است اما تعداد انواع بازار خیلی بیشتر از این دو مدل است. به همین خاطر در این نوشته سعی می‌کنیم با انواع مته و کاربردهای هر کدام بیشتر آشنا شویم.
انواع مته
اول از همه به عنوان یک قاعده کلی باید در نظر داشت زاویه نوک مته‌ها با هم متفاوت است. هرچقدر زاویه کم‌تر و نوک آن صاف‌تر باشد برای سوراخ کاری روی سطوح سخت‌تر مناسب است و هر اندازه نوک آن تیز‌تر باشد برای مواد نرم بیشتر به کار می‌رود. مته‌های با زاویه زیاد و نوک تقریبا صاف احتمال دارد روی سطح سر بخورند در این موارد هم از یک مته به عنوان راهنما استفاده میشود که یک سوراخ کوچک اولیه برای هدایت مته اصلی می‌زند.
انواع کاربردهای مختلف
آهن
از پرکاربردترین مته‌ها برای استفاده روزمره است. از آن‌ها برای سوراخکاری چوب، آهن و پلاستیک همزمان استفاده میشود. نوک این ابزار تیز است و سطح کار را می‌تراشد و سوراخ می‌کند. شیارهای مارپیچی روی بدنه هم برای خارج کردن براده‌ها از نوک به طرف انتهای سوراخ است. مته آهن در چند جنس و آب‌کاری مختلف تولید میشود:
HSS یا تندبر که آلیاژ آن در برابر دماهای بالا مقاومت بسیار خوبی دارد و برای سوراخکاری بیشتر سطوح مناسب است.
اکسید سیاه تقریبا ارزان‌ترین پوشش است که در برابر زنگ زدگی و خوردگی از آن محافظت می‌کند و تا حدودی باعث افزایش مقاومت آن در برابر حرارت هم میشود.
مته‌های با پوشش تیتانیوم نیترید هم از جمله دیگر انواع هستند که با رنگ طلایی روی سطح مته شناسایی می‌شوند. این پوشش سختی ابزار را افزایش می‌دهد و در زمان حرکت به آن حالتی روان‌تر می‌بخشد. در صورت استفاده صحیح عمر این ابزار بین ۴ تا ۶ برابر انواع مته های معمولی است.
تیتانیوم کربنیترید هم پوششی با عملکردی شبیه تیتانیوم نیترید است با سختی بیشتر که با رنگ بنفش شناخته میشود.
مته کبالت هم از مدلهای بسیار مقاوم در برابر دما و خوردگی است و برای کار روی فولاد و استیل و دیگر فلزات مقاومی مثل برنز استفاده میشود در مقایسه با تیتانیوم مقاومت بیشتری دارد و سرعت دریل زدن با آن را میشود به نسبت از انواع تیتانیومی بالاتر برد.
مته کم کربن برای چوب و پلاستیک و مدل با کربن بالا برای مواد سخت‌تری مثل فلزات و چوب سخت به کار برده میشود.
معمولا انواع مته های فلزات از سایز ۰.۸ تا ۱۲ میلیمتر تولید می‌شوند و هم روی دریل و هم پیچ گوشتی برقی عملکرد مناسبی دارند.
نکته مهم این که مته‌های آهن باید با سرعت کم، با کمک مایع خنک و روان کننده و با ایجاد فشار پشت دریل به کار گرفته شوند. اما حتی با رعایت تمامی این موارد و خرید بهترین انواع مته باز هم با چند مرتبه استفاده کند شده و نیاز به تیز کردن مجدد پیدا می‌کنند.
الماسه
گاهی با عنوان مته بنایی هم شناخته می‌شوند. عمده استفاده آن‌ها برای سوراخ کردن دیوارهای آجری، بلوک، سنگ و بتن است. نوک آن از جنس تنگستن کاربید یا در بعضی موارد سیلیکون برنز مقاوم‌تر است. سوراخکاری با این ابزار به دریل‌هایی پرقدرت‌تر و با حالت چکشی نیاز دارد و معمولا روی دریل شارژی از آن استفاده نمی‌کنند. مته‌های قوی‌تر معمولا به جای انتهای گرد، شفت شش ضلعی و یا SDS دارند که مانع از سرخوردن مته داخل سه نظام میشود. دریل زدن با این مته حرارت بسیار زیادی مخصوصا روی سطوح سخت ایجاد می‌کند که می‌تواند باعث ذوب شدن تنگستن کاربید نوک آن بشود، به همین خاطر توصیه میشود به آن اجازه خنک شدن داده شود و سرعت دریل در زمان سوراخکاری خیلی بالا نرود. معمولا در سایزهای ۴ تا ۴۰ میلیمتری ساخته و به فروش می‌رسند.
مته‌های ساده‌تر ۲ الماسه و ۳ الماسه و باکیفیت‌ترها ۴ الماسه هستند. تعداد سری الماس بیشتر، سرعت و بازدهی کار را افزایش می‌دهد.
سه نیش
یا مته چوب یا الیت در قسمت ابتدای مته به جای یک نوک تیز سه سر یا اصطلاحا سه نیش دارند که حالتی W شکل به آن می‌دهد. فقط برای برش چوب و پلاستیک است. به خاطر وجود این دو نیش اضافه روی آن، پیش از ایجاد کل سوراخ، شعاع دقیق سوراخ را روی چوب میشود دید. مهم‌ترین مزیت آن را می‌توان سوراخ کاری دقیق و تمیز روی چوب به حساب آورد. لبه‌های سوراخ ایجاد شده با این ابزار بسیار صاف و مستقیم ایجاد میشود. سرعت برش چوب هم با این وسیله بالاتر است. بعضی از این مدل‌ها با یک حلقه پلاستیکی به فروش می‌رسند که کمک می‌کند عمق سوراخ از محل حلقه پایین‌تر نرود.
مته خزینه
روی چوب یا پلاستیک پیچ را خزینه می‌کند، یا به عبارتی دیگر سوراخی می‌زند تا پیچ تا انتها در آن فرو برود و چیزی از انتهای پیچ از سطح باقی نماند. هم مته خزینه چوب در بازار پیدا میشود و هم آهن. همچنین علاوه بر مدل ساده، مدل خزینه ترکیبی هم وجود دارد که هم سوراخ اصلی پیچ و هم خزینه را یک‌جا انجام می‌دهد.
گردبر
برای ایجاد یک سوراخ گرد بزرگ داخل چوب، پلاستیک، آهن و حتی بتن و شیشه از این مته استفاده میشود. مختلف برای برش قطرهای مختلف انواع مته متنوعی وجود دارند. گردبر چوب با گردبر آهن و گردبر الماسه که برای برش آجر، سرامیک و شیشه استفاده میشود با هم تفاوت دارند و برای هر کدام باید گردبر مناسب همان جنس خریداری بشود.
برگی
عملکردی شبیه مته خزینه دارند و جایی از آن‌ها استفاده میشود که لازم است یک سوراخ نسبتا بزرگ برای یک پیچ بزرگ (معمولا پیچ و مهره) ایجاد بشود و این پیچ هم باید تا انتها در چوب فرو برود. مدلهای از ۶ تا ۳۸ میلیمتری آن در بازار بیشتر فروخته می‌شوند.
مته پله‌ای
یا کاجی یا مخروطی هم نامیده می‌شوند چون شبیه یک کاج مخروطی هستند و از نوک نازک به انتهای مته پله پله کلفت‌تر میشود. به این ترتیب با خرید فقط یک مته صاحب چند سایز مختلف می‌شوید. بیشتر برای سوراخکاری مواد نرم مثل پلاستیک و ورق‌های نازک فلزی تا ۲ میلیمتر و یا گشاد کردن یک سوراخ موجود از آن‌ها کمک گرفته میشود. معمولا طلایی رنگ هستند که نشان می‌دهد با روکش تیتانیوم نیترید ساخته می‌شوند.
مته گازور
مخصوص برش محل لولای درب‌های کابینت‌ها و کمدها است. بیشتر در دو مدل ۲۶ و ۳۵ میلیمتری در بازار فروخته میشود. معمولا هم روی دریل‌های مگنتی یا ستونی بسته میشود چون کنترل سوراخکاری با این مدل روی دریل دستی کمی دشوار است.
مته مارپیچ
بهترین گزینه برای ایجاد سوراخی با قطر و عمق زیاد روی چوب، تخته و الوار است. نوک آن شبیه مدل سه نیش است به همین خاطر هم لبه‌های کار را بسیار دقیق و صاف درمی‌آورد.
گردبر متغیر
اندازه آن قابل تغییر است و سوراخ‌هایی با اندازه‌های مختلف را می‌تواند روی چوب بزند به همین خاطر در زمان کار با آن نیازی به تعویض مکرر گردبر با سایزهای مختلف نیست و سرعت کار را بالا برده و انرژی کمتری از فرد تلف می‌کنند. به هر حال این مدل‌ها چندان متداول نیستند و در مقایسه با گردبرهای معمولی هم عمر کوتاه‌تری دارند.
نیزه‌ای
برای سوراخ زدن روی سرامیک و شیشه می‌توان از مته‌های الماسه بنایی هم اگر دریل روی حالت چکشی نباشد استفاده کرد. به هر حال این مته‌ها به طور تخصصی برای سوراخکاری شیشه و سرامیک طراحی و ساخته شده‌اند. مثل مته الماسه نوک آن با تنگستن کاربید پوشیده شده و بهتر است در زمان کار روی سرعت کم دریل تنظیم بشود و از یک مایع خنک و روان کننده مثل آب روی نوک مته استفاده بشود.
الماسه سرامیک یا شیشه
برای سوراخ زدن روی سرامیک‌های پرسلان طراحی شده و از مته نیزه‌ای قوی‌تر است. یک نوک الماس شکل از جنس تنگستن کاربید دارد که کمک می‌کند بدون ترک یا شکستگی سرامیک را سوراخ کنیم.
مته دو سر
مخصوص سوراخ کاری برای پرچ ساخته شده و در هر دو سر دارای شیار و سری است. به همین خاطر دو برابر یک مته معمولی کار می‌کنند اما برای سوراخ‌های کم عمق روی ورق‌های نازک عموما فلزی مناسب است.
مته مرغک
یک سوراخ کوچک اولیه روی قطعه کار می‌زند که در حکم راهنمای مته سایز بزرگ‌تر برای جلوگیری از سرخوردن آن و یا زدن یک سوراخ مخروطی به جای استوانه‌ای‌های معمولی روی قطعه کار است. معمولا طول کوتاه این ابزار به منحرف نشدن و افزایش مقاومت آن کمک می‌کند.
پلاگ کاتر
شبیه گردبر است و برای برش یک قطعه چوب دایره‌ای کاربرد دارد. به این شکل استفاده میشود که تکه‌ای دایره‌ای شکل از یک قطعه چوب، مشابه قطعه اصلی کار برش می‌دهد. سپس روی پیچ و سوراخ قطعه اصلی را با این تکه می‌پوشاند تا پیچ در نمای کار نمایان نباشد. این وسیله برای دریل مگنت و ستونی طراحی شده.
مربع زن
مخصوص نجاری و کابینت کاری است و برخلاف تمام انواع مته‌های دیگر سوراخ مربعی شکل روی قطعه می‌زند. برای ایجاد اتصال کام و زبانه در نجاری استفاده میشود و به جای دریل معمولی روی دریل مگنت بسته میشود.
جیگ سوراخ کاری مورب
برای سوراخکاری مورب روی چوب به منظور ایجاد اتصال مورب دو قطعه چوب به وسیله پیچ به کار برده میشود.
مته سیم کشی
معمولا مته‌هایی بلند هستند که گاهی تا ۴۵ سانتی‌متر طول دارند. طول بلند آن کمک می‌کند چوب، دیوار آجری یا دیگر سطوح ضخیم را سوراخ کند و از سمت دیگر آن خارج بشود. وقتی سوراخ کاری انجام شد سیمی به انتها یا ابتدای آن بسته میشود و از طرف دیگر دیوار کشیده میشود تا سیم از وسط دو دیوار عبور داده شود.
مته خود محور
برای زدن سوراخ پیچ لولاهای کمدی استفاده میشود. مکانیزمی دارد که وقتی این مته را جلوی سوراخ پیچ لولا قرار می‌دهیم به طور خودکار کاملا عمودی آن را پایین می‌فرستد و اجازه نمی‌دهد سوراخ زاویه‌دار وارد چوب بشود.
پیچ گوشتی
سری انواع پیچ گوشتی را به راحتی میشود به جای انواع مته سوار دریل کرد و مخصوصا اگر دریل دارای سرعت و حالت چپ گرد و راست گرد قابل تنظیم باشد از آن به عنوان پیچ گوشتی برقی با سرعت بالا استفاده نمود. البته باید مراقب بود دریل در حالت چکشی نباشد.
سنباده
سری‌های سنباده‌ای دریل را تبدیل به یک دستگاه سنباده زن برقی کوچک و سیار می‌کنند.
انواع ته مته
قبل از خرید مته حتما باید به قسمت انتهایی آن هم توجه داشته باشید. ته‌مته انواع گوناگونی دارد که بعضی از آن‌ها فقط به سه نظام مخصوص خودشان راه دارند.
ساده یک دایره ساده است که بین ۰.۱ تا ۱۳میلیمتر قطر دارد. بیشتر مته‌ها از این مدل اند و سه نظام معمولی هم این نوع را در خود جای می‌دهد.
شش ضلعی احتمال سرخوردن مته داخل سه نظام را کاهش می‌دهد. در دریل معمولی، چکشی و بتن کن و پیچ گوشتی برقی همگی استفاده میشود.
ته مته کوچک شده ۱۳ میلیمتری شبیه انواع ساده است ولی برای مته‌های بزرگ‌تر از ۱۳ استفاده میشود. چون خود مته بزرگ‌تر از ۱۳ میلیمتر است و سه نظام دریل معمولی نهایتا ۱۳ میلیمتر باز میشود شفت انتهای مته کوچک‌تر از خود آن طراحی میشود تا داخل سه نظام جا بگیرد.
SDS روی دریل‌های چکشی و بتن کن استفاده میشود. روی ته مته شیارهایی وجود دارد که به محض داخل کردن مته در جهت درست این شیارها داخل سه نظام گیر کرده و ثابت می‌شوند به این ترتیب دیگر نیازی به سفت کردن سه نظام متناسب با سایز مته نیست. به علاوه این ساختار کمک می‌کند که دریل گشتاور بیشتری به مته وارد کند و راحت‌تر کارهای سنگین مثل سوراخ کردن بتن را انجام بدهد. خود این ساختار دو مدل پرکاربردتر ۴ شیار ۱۰ میلیمتری و ۵ شیار ۱۸ میلیمتری و چند مدل کم‌کاربردتر مثل ۶ میلیمتری و غیره دارد.
مورس یا کونیک روی دریل‌های مگنت و ستونی استفاده میشود.
نوشته‌های مرتبط که ممکن است به خواندن آن‌ها علاقه‌مند باشید:
